Project ‘Stop plastic van Stad naar Wad’

Doel project: Op basis van bronanalyse maatregelen adviseren die voorkomen dat plastic afval de Waddenzee bereikt en reeds aanwezig afval verwijderen

Opdrachtgevers: RWS, Waddenfonds, Gem. Groningen, Groningen Seaports (GSP) en Waterschap Noorderzijlvest

Opdrachtnemer: Noria, www.noria.earth

Periode: Januari 2021 – februari 2024

Locaties: De grachten van Groningen, Eemskanaal, Reitdiep, Haven van Delfzijl

Contactpersoon: Arnoud van der Vaart, arnoud@noria.earth

De Waddenzee is een prachtig natuurgebied van mondiaal belang en daarom door de Unesco benoemd tot Werelderfgoedgebied. Maar het gaat niet goed met onze Waddenzee. Het gebied wordt in toenemende mate vervuild door plastic afval. Om dit probleem bij de bron aan te pakken heeft het Waddenfonds samen met andere betrokken organisaties Noria opdracht gegeven om in kaart te brengen hoe dit plastic vanuit de Groningse binnenwateren in de Waddenzee terechtkomt en hoe het reeds aanwezig plastic afval het best kan worden opgeruimd.

Wat levert dit project op?

In het project ‘Stop plastic van Stad naar Wad’ wordt door Noria de route onderzocht die het plastic afval aflegt vanuit het Groninger Reitdiep en de Eems-Dollard naar de Waddenzee. Daarnaast wordt onderzocht hoe het plastic afval zo duurzaam en visvriendelijk mogelijk kan worden opgevangen en wat de invloed van onder meer wind, stroming en het type walbeschoeiing is op de verspreiding van het plastic. Tenslotte wordt geanalyseerd welke soorten plastics er gevonden worden.

Het project Stop plastic van Stad naar Wad levert veel nieuwe praktijkkennis op over de route die plastic afval aflegt. Op basis hiervan wordt gekozen voor een preventieve aanpak waarbij het plastic zo dicht mogelijk bij de bron wordt verwijderd. Dit gebeurt op een effectieve en betaalbare wijze. De kennis die met dit project wordt opgedaan, wordt breed gedeeld met de waterbeheerders rondom de Waddenzee zodat het positieve effect zo groot mogelijk wordt.

Nadere uitleg wordt gegeven in een filmpje op Youtube

Stap 1: inzicht door analyse

De eerste stap is een analyse van het gebied om snel inzicht te krijgen in potentiële hotspots. Dit zijn locaties waar plastic afval zich ophoopt onder invloed van wind, stroming en de vorm van een watergang. Het onderzoek gebeurt met een door Noria ontwikkeld GIS-model en algoritme.
Deze theoretische analyse wordt vervolgens gevalideerd door veldonderzoek. Hierbij spreken we met gebiedsbeheerders en valideren de potentiële hotspots om te zien of er werkelijk sprake is van verhoogde concentraties afvalplastics. De strategische locaties die hieruit naar voren komen, worden gemonitord met camera’s.

Op basis van de analyse en de validatie ontstaat een eerste beeld waar het plastic vandaan komt en waar het zich ophoopt. Zo zijn de belangrijkste plekken in Groningen en op het Eemskanaal en Rietdiep in kaart gebracht en gevalideerd. In 2023 worden de hotspots meerdere keren bezocht om het inzicht te versterken onder welke omstandigheden deze hotspots ontstaan.

Stap 2: aanpak bij de bron

Stap 2 kenmerkt zich door een combinatie van een curatieve en preventieve aanpak. Op basis van de hotspots die zijn geïdentificeerd, zetten we op diverse locaties onze duurzame en visvriendelijke vangsystemen in, de CirCleaner en de CanalCleaner. Hiermee wordt het aanwezige plastic afval verwijderd. Dit is het curatieve gedeelte.
Het verwijderde plastic wordt vervolgens geanalyseerd met de OSPAR-methodiek. Dit is het meest gedetailleerde protocol voor het karakteriseren van het type en de samenstelling van zwerfafval in binnenwateren. Hierdoor ontstaat inzicht in welke plastic producten of categorieën het meest dominant aanwezig zijn en daarmee wat de voornaamste bronnen van vervuiling zijn. Dit vormt de basis voor de preventieve deel van de aanpak: voorkomen dat plastic afval in het water komt.

Stap 3: identificatie en monitoring

In stap 3 ontstaat door analyse van de verwijderde plastics inzicht waarmee het mogelijk is om een zeer effectieve en gerichte lokale preventieve aanpak op te zetten. Immers, hét plastic afvalprobleem bestaat niet. Het is een enorm groot probleem, maar ook een probleem dat per locatie sterk kan verschillen. Zo is het plastic afvalprobleem dichtbij steden erg verschillend met bijvoorbeeld het plastic afvalprobleem in havens. Dit vraagt om een verschillende curatieve en preventieve aanpak. Door het plastic te verwijderen en te analyseren, het curatieve gedeelte, ontstaat inzicht in de bron van het afvalplastic. Dat kunnen productcategorieën en producenten zijn, maar ook mogelijke consumentengroepen. Afhankelijk van dit inzicht werkt een bepaalde preventieve aanpak het meest effectief. Met gerichte maatregelen bij de bron kan morgen al begonnen worden met het stoppen van de stroom plastic naar de Waddenzee.
Monitoring van de waterlopen en hotspots blijft daarbij belangrijk zodat snel kan worden ingegrepen mocht dit nodig zijn. Noria heeft een handig dashboard ontworpen voor waterbeheerders om real time de aanwezigheid van plastic afval in de waterwegen in de gaten te houden en waar nodig in te grijpen.

Resultaten

Filmpje: https://youtu.be/rBWD_EgDQwc?feature=shared 
Rapport: Stop plastic van stad naar wad – Noria Sustainable innovators